Foto's Huizen Kroniek
Toelichtingen Huizen

Bij het lezen en interpreteren van de gegevens over de Zijtaartse huizen is de volgende informatie nuttig:

De foto's uit 1964 zijn afkomstig uit de collectie van het Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) in 's-Hertogenbosch. De foto's gemaakt in 1973-1974 en de winterfoto's van de verdwenen huizen op industrieterrein De Doornhoek zijn uit de collectie van Mari Brugmans. De zomerfoto's van deze huizen werden gemaakt door Jan Ganzenwinkel van heemkundekring 'Vehchele'. Er zijn enkele foto's opgenomen die in 1989 gemaakt werden ter gelegenheid van de cultuurhistorische inventarisatie van Veghel. Deze foto's worden bewaard in de Brabantcollectie van de Universiteit van Tilburg. De foto's uit 2006 en 2007 werden gemaakt door Martien van Asseldonk.

De tegenwoordige huizen zijn veelal en grotendeels jonger dan de bewoning op de betreffende percelen. De meeste huizen zijn gerenoveerd en sommige huizen zijn verzet. Als een huis verzet werd naar een belendend perceel en de bewoners van het oude huis verhuisden mee, dan is dat als 'continue bewoning' beschouwd, ook als er een gat van enkele jaren tussen de oude en nieuwe bewoning was. Sommige huizen werden afgebroken, en pas tientallen jaren later werd er opnieuw een huis op dat perceel gebouwd. In dat geval werd voor het oude huis een aparte pagina aangemaakt en kreeg het oude huis een apart 'huisnummer' (A, B, C enz.).

Niet alle verbouwingen en bijgebouwen zijn in het archief terug te vinden. Door zelf aanvullend onderzoek in het archief, vragen te stellen aan oude mensen en vroegere bewoners, te kijken naar oude elementen als balken, inscripties of jaartallen, of eventueel door de schop in de grond steken kan men de kennis over het eigen pand of andere huizen vergroten.

Veel informatie komt uit het Rechterlijk Archief van Veghel dat vanaf 1529 grotendeels bewaard bleef. Houdt bij het interpreteren van die gegevens in de gaten dat men in een akte vaak de belendende percelen van oudere akten overschreef, terwijl die belendende percelen ondertussen al weer nieuwe eigenaren hadden.

Veranderingen werden meestal pas in het daarop volgende jaar in het kadaster geregistreerd. Als de mensen van het kadaster het nodig vonden om het perceel opnieuw op te meten (en meestal werden percelen dan ook samengevoegd), dan kon de vertraging nog verder oplopen tot 2, 3 of zelfs 4 jaren. Een aantekening als 'Koop in 1908' met als bron een artikelnummer van het kadaster, betekent dat de koop wellicht al in 1907 of misschien al eerder plaats vond.

Een aantekening als: bewoner 'vermeld in 1736-1761' betekent dat de betreffende persoon in die periode een bepaalde tijd in dat huis gewoond heeft, niet dat de bewoner er gedurende de héle periode van 1736 tot 1761 woonde. Misschien was dat van 1740 tot 1753, of van 1736 tot 1742, de geraadpleegde bronnen geven daar geen uitsluitsel over.

Van 1846 tot 1910 was er één doorlopende huisnummering voor heel Veghel. Een nieuw huis dat gebouwd werd tussen bijvoorbeeld huisnummer 721 en 722 kreeg huisnummer 721a. In 1849 en 1862 werden de bewoners opnieuw opgenomen, zonder dat de huizen hernummerd werden. Vanaf 1870 werd er elke 6 tot 12 jaar hernummerd. Dan verdwenen alle 'a' nummers en werd er weer een nieuwe reeks huisnummers bestaand uit hele getallen zonder 'a'-aanhangsel gemaakt. Uit de bewaard gebleven instructies voor de hernummering van 1881 blijkt dat men naast die doorlopende reeks huisnummers ook een indeling in gehuchten kende. Als men de hernummeringen op een kaart weergeeft dan blijkt dat men de oude nummervolgorde respecteerde, en dat men de nieuwe huizen zo logisch mogelijk probeerde in te passen.

In 1910 ontstond een nieuw systeem van huisnummering. Voortaan werd in elk gehucht met een letter van het alfabet en huisnummer 1 begonnen; Zijtaart kreeg 'G'-nummers. Ook ontstond er toen een nieuwe route voor de huisnummers. Gedurende de laatste ronde van dit systeem rond 1945 kregen de huizen in Zijtaart het 'A'-nummer, dat veel mensen zich nu nog herinneren.

In 1963 en 1967 kregen alle Zijtaartse straten waaraan huizen stonden een straatnaam en kregen alle huizen een nieuw adres, bestaande uit die straatnaam en een huisnummer. Op enkele plaatsen zijn later huizen hernummerd, maar de meeste van de adressen uit 1963 en 1967 bestaan nu nog. Ook vóór 1963-1967 bestonden er al straatnamen, zo is de Valstraat een heel oude naam. De straat door het centrum van Zijtaart werd rond 1950 wel de Dorpsstraat, de Kerkstraat en ook wel de Hoofdstraat genoemd. Een 'officiele naam' was er nog niet. In die tijd hadden de straten nog niets te maken met adressen. Pas in 1963 werden straatnamen en adressen met elkaar in verband gebracht. Zo stond het huis met adres Zondveld A 117 tot aan 1963 aan de Veghelse Dijk. Na 1963 stond het aan de Jekschotstraat en was het adres Jekschotstraat 20.

Twee woningen die tot 1927 langs de Zuid-Willemsvaart (bij de verbreding) stonden, waren moeilijk bij bestaande straatnamen onder te brengen, en zijn onder de gefingeerde straatnaam 'Zuid-Willemsvaart' opgenomen. Verder is één huis opgenomen dat nooit gebouwd werd (onder Pastoor Clercxstraat 75.)

De informatie op deze site is veelal beperkt tot de periode tot 1969, omdat tot dat jaar de gegevens van het kadaster openbaar en gemakkelijk toegankelijk zijn. Meer recente informatie en gegevens over later gebouwde huizen kunnen ook op deze site opgenomen worden, als de betreffende gegevens doorgegeven worden aan info@oudzijtaart.nl. Ook correcties, aanvullingen en oude foto's zijn welkom.

Bouwstijlen - Thema's - Groei - Organisaties - Veldnamen
Afkortingen - Toelichting verenigingen - Toelichting Huizen - Downloads